Linux un ozellikleri!

Linux un ozellikleri!

--------------------------------------------------------------------------------

Çekirdek

Linux’un çekirdeği bir bakıma sistemin beyni sayılabilir. Aslında çekirdeğin adı Linux’tur. Bütün versiyonları aynı çekirdeği kullanır. Değişenler dosya ve dizin yapısı, dağıtıma giren belgeler, paketler, dağıtımın fiyatı ve dağıtımın hedeflediği kullanıcılardır.

Çekirdek, sistemin düzgün çalışmasından, bilgisayar kaynaklarının düzenlenmesinden, kullanıcıların görevlerinin sırasıyla yapılmasından, bellek denetiminden, yan birimlerin (CD-ROM, teyp, disket sürücü vb.) çalışmasından ve benzeri işlemlerden sorumludur. Programlar, çekirdek içindeki “system call”lar (sistem çağrıları) yardımıyla birbiriyle haberleşirler. Çekirdeği oluşturan sistem çağrılarından kullanıcılarda yararlanabilir. Böylece bir CD, ethernet kartı ya da disk üzerindeki bir dosyaya erişim mümkün olur.
Linux’ta sistemin temel yönetimi çekirdek tarafından yapılır.

Birden Çok Kullanıcı

Linux, birden çok kullanıcıyı desteklemek için yazılmış ve ona göre programlanmıştır. Birden çok kullanıcı tarafından aynı kaynaklar paylaşıldığı için zamandan ve paradan tasarruf edilir.

Birden Çok Görevin Aynı Anda Yapılması

Linux, birden çok görevin aynı anda yapılmasına olanak veren bir sistemdir. Siz bir klavyaeye bastığınız zaman yapılan işlem ile makineye uzaktan bağlanan bir başka kullanıcının işlemleri birbirinden bağımsız çalışır. Aynı anda arka planda örneğin bir web sayfasını sunan programlar olabilir, ya da bir başkası ftp isteğinde bulunabilir. Diyebiliriz ki Linux çokgörevli bir işletim sistemidir.

Kararlılık

Linux, 1.0 sürümünün Internet sitelerine konulduğu 14 Mart 1994 yılından beri beta denemelrini geçmiş ve kararlı bir yapıya bürünmüştür. Çekirdekte halan hatalar vardır ve üzerine yeni kodlar eklendikçe bu hataların yenilerinin gelmesi kaçınılmazdır. Ancak Linux açık bir şekilde geliştiğinden sürekli bir kontrol altındadır. Çekirdeğin iki farklı sürümüde internette dağıtılır. Örnek olarak 1.2.13 kararlı bir çekirdek sürümüdür. 1.3.56 ise halen üzerinde geliştirme yapılıyor ve test ediliyor anlamına gelir. Çekirdek sürümünün ortasındaki rakam tek ise bu çekirdek deneyseldir. Hala test aşamalarından geçmekte ve üzerinde sürekli yeni kod yazılıyor demektir. Çift olması durumu ise bu çekirdeğin kullanılabilir ve çok büyük ihtimalle kararlı olduğu anlamına gelecektir.

Linux’un kararlı bir işletim sistemi olmasının en büyük kanıtı, Internet üzerindekullanıldığı alanların genişliği ve bu konudaki yönetici memnuyetleridir.

Çok İşlemci Desteği

SMP (symmetric multi processor – simetrik çok işlemci) desteği Linux’ta Intel ve SPARC platformlarında mevcuttur. Sürüm numarası 2.0 ile başlayan çekirdekler açılırken sistemde kaç tane işlemci olduğunu bulur ve buna göre kendini ayarlar. Linux ile 16 işlemciye kadar olan sistemler doğrudan desteklenebilir.

Linux ve Ağ Teknolojileri

Linux üç değişik şekilde ağa bağlanabilir: broadcast (örneğin ethernet), Token Ring (örneğin FDDI) veya noktadan noktaya (örneğin modemle PTT) bağlantı.

Linux, doğrudan doğruya internete bağlanabilmesi için TCP/IP desteği ile gelir. TCP/IP nin yanında NetBEUI, Samba (windows makinelerinin birbiriyle konuşmak için kullandıkları protokol), Appletalk (Macintosh makinelerin kullandığı protokol) gibi protokoller de desteklenir. Daha za kullanılan ama Linux’un desteklediği protokoller arasında Ipv6, AX.25, X.25, IPX ve Netrom bulunur. Linux, geniş bir ağ desteği ve protokol ailesi ile birlikte gelmektedir.

Güvenlik Meanizması

Linux, 386 ve üstü işlemcilerde korumalı kipte çalışır. Çalışan programlar arasında bir koruma vardır. Bu koruma yardımıyla bir program özel şartlar olmadıkça diğer programların çalışmasını engelleyemez. Çok kullanıcılı bir sistem için bu çok önemlidir. Benzer şekilde herhangi bir kullanıcı istediği gibi bir program yazıp sistemin kapanmasını veya çalışamaz hale gelmesine neden olamaz. Kullanıcıların dosya ve dizinleri basit bir koruma mekanizması kullanılarak diğer kullanıcıların görmesini engelleyecek şekilde saklanabilir. Linux, geniş güvenlik mekanizması içerir.

Linux ve çekirdek bunların yanında aşağıdaki özelliklere de sahiptir:
Birden fazla programın çalışması halinde bellekte bu programların sadece bir tanesi tutulur. Böylece bellekten tasarruf sağlanır.
Çalıştırılabilir bir program, belleğin tamamından büyük olabilir. Bu durumda programın sadece o an kullanılan bölümleri belleğe alınır ve çalıştırılır. Böylece bellek kısıtlaması programın çalışmasına engel teşkil etmez.
Disk alanı yadımıyla belleğin yetmediği durumlarda fazla veri diske yazılır. Bu bölüme takas alanı (swap space) denir. Her biri en çok 2Gb tutan 16 tane takas alanı açılabilir.
Paylaşılan kütüphaneler dinamik veya statik olabilir. Yani bir kütüphane aynı anda birden çok program tarafından yüklenebilir (dinamik), veya bir programın içine gömülebilir (statik). Linux’un çekirdeği büyük oranda POSIX , System V ve BSD standartlarıyla uyumludur. Pek çok klavye tipini destekler.
Aynı anda birden çok sanal ekranı destekler. Konsolda oturuken birden fazla (en çok 64) giriş yapabilirsiniz.
Minix, Xenix, FAT, VFAT, FAT^’, HPFS (OS/2’nin kullandığı dosya sistemi), HFS (macintosh’un kullandığı dosya sistemi) gibi dosya sistemleri desteklenir. Kendisine ait olan en hızlı ext2 dosya sistemi 4TB’a kadar bilgiyi adresleyebilir ve 255 karaktere kadar dosya isimlerini gösterebilir.
Joilet ve ISO9660 standartlarında yazılan CD-ROM’ları okuyabilir.
1.5 Linux’un Genel Kullanım Amaçları
Linux işletim sistemi özel kullanım başta olmak üzere birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.

1.5.1 Kişisel Kullanım

Linux evinde veya işinde UNIX işletim sistemi altında çalışmak isteyenler için ideal bir platformdur. Linux altında yer alan uygulamalar giderek sıradan bir kullanıcı için bile bu işletim sisteminin ilgili çekici hale getirmektir. Gelişimleri henüz tamamlanmamış olmasına rağmen, herhangi bir kişisel bilgisayardan beklenebilecek yazı editörleri, hesap cetvelleri, çizim yazılımları, veri tabanları birçok ihtiyaca cevap verecek düzeye gelmiştir.

1.5.2 Internet Sunucusu

Linux doğrudan TCP/IP desteğiyle gelmektedir. Bu yönüyle TCP/IP temelli bilgisayar ağlarında hem istemci hem de sunucu olarak yaygın kullanım bulmuştur. Üzerinde hali hazırda bulunana servislerin çeşitliliği, yeni çıkan servislere hızlı ayak uydurması, kolay konfigüre edilebilmesi ve özellikle de düşük maliyeti sebebiyle yaygın olarak internet servislerinin verilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Zamanla verdiği ağ servisleri başka protokollere destek verecek şekilde genişletilmiştir. Şu anda Linux; WWW sunucu, DNS sunucu, NFS sunucu, NIS sunucu, X Window sunucu, BOOTP sunucu, SMTP sunucu, FTP sunucu, LIST sunucu, NEWS sunucu gibi yaygın TCP/IP servislerinin yanı sıra NOVELL sunucu, SAMBA sunucu (Windows 3.1, Windows 95; Windows NT ve WfW için disk ve yazıcı servisi), APPLE TALK sunucu (MacOS kullanan APPLE makineler için disk ve yazıcı servisi) verebilmektedir.

1.5.3 Ağ Elemanı

Linux, yazılım desteği ile birçok ağ elemanının yerine geçebilecek bir alternatif olarak kullanılabilmektedir. Birden fazla ağın birbirine bağlanması amacı ile bir yönlendirici (router) olarak da kullanılabilmektedir. Özellikle farklı protokoller arası bir geçiş elemanı olarak yaygın şekilde Linux’den yararlanılmaktadır. Ayrıca yönlendirici olarak kullanıldığında kolaylıkla güvenlik amacıyla firewall (alev duvarı) olarak konfigüre edilebilmektedir. Ayrıca bir ağ üzerinde bulunan iki segmanın trafiğini birbirinden ayıran bir köprü (bridge) olarak hizmet verebilmektedir. Birçok kurumda bir veya daha çok modemin bağlanması amacıyla bir terminal sunucu olarak Linux kullanılmaktadır.

1.5.4 Internet Haberleşmesi

Linux ile modem yardımıyla bağlandığınız sağlayıcının size sunduğu olanakların tamamını Linux ile kullanabilirsiniz. Linux kolay yapılandırılabilen, yeni çıkan servislere hızlı ayak uyduran, ucuz ve güvenli bir işletim sistemi olduğundan, yaygın olarak internet haberleşmesinde kullanım bulmuştur. Linux’ta çalışan Apache web sunucusu, dünya üzerindeki web servislerinin %57’sinde kullanılıyor. Tüm web sunucularının %10’unun Linux üzerinde çalıştığı tahmin ediliyor.

1.5.5 Yazılım Geliştirme

Linux geniş yazılım arşivi ve kütüphanesi ile birlikte sunuluyor. C, c++, Java, Ada, Fortran, Pascal, Lips, Scheme, Tcl/Tk başta olmak üzere hemen her programlama dilinin yorumlayıcı ve derleyicisini bulabilirsiniz. derleyicilerin yanı sıra daha kolay yazılım geliştirmeye olanak kılan hata ayıklayıcılar (debuggers), otomatik yapılandırma yazılımları (configure) ve programın performansını denetleyen paketler (gprof) bulunur. Gcc C derleyicisinin 100’den fazla seçeneyi var ve programcıya rahat bir programlama ortamı sunar.

Grafik tabanlı Tcl/Tk programlama dili; menüleri, pencereleri kolyca yaratmanızı sağlıyor. C tabanlı Xforms, Qt ve Gtk kütüphaneleri X Window altında hızlı grafik programlama için kullanılabilir. KDE Qt ile, X-ISP Xforms ile, GNOME pencere denetleyicisi ise Gtk kütüphanesi ile yazılmıştır.

Unıx/Linux makineler için geliştirilen yazılımlar genellikle çalıştırılabilir halde dağıtılmaz, kaynak kodları ile birlikte verilir. Bumları internetten indirdikten sonra açmalı ve uygun derleyicilerle derlemelisiniz.

1.6 LINUX’un Yazılım Özellikleri
1.6.1 Temel Komutlar

Daha önce UNIX tabanlı bir işletim sisteminde çalışanlar için Linux, öğrenilmesi çok kolay bir sistem olacaktır. Standart bir UNIX sisteminde yer alan hemen hemen tüm komutlar, Linux’a taşınmıştır. Onlarca çeşit kabuğun yanı sıra, sed, awk gibi programcının işini kolaylaştıran diller, ls, less, finger gibi temel her türlü komut, Linux’ta vardır.

Ağ ve İnternet uygulamaları için elm ve pine (Pine Is Not Elm :-) yanında metin editörleri olarak vi, vim (vi’ın daha gelişmiş sürümü), pico ve joe sayılabilir. Editörlerden, bizde fazla bilinmeyen Emacs da Linux altında denemeye değer programlardandır. Kelime işlem programlarından troff, groff (GNU troff) ve daha modern metim işleme yazılımlarından TeX ve LaTeX sayılabilir.

Bazı program isimlerinin (GNU-tar, GNU-bash gibi) başında görebileceğiniz GNU (GNU is not UNIX), Linux için de yazılım ve programlar üreten bir kuruluştur. GNU, lisansını ve yazarını korumak koşuluyla programları kaynak koduyla birlikte Linux kullanıcılarına dağıtır. GNU bash ve tcsh, Linux altında en çok rağbet edilen iki kabuk ismidir. Diğer kabuklar arasınde zsh, ash, ksh ve csh sayılabilir.

1.6.2 Uygulama Programları

Doğru seçilmiş bir donanım üzerine kurulan bir Linux makinesi, hemen her tür çoklu ortam (multimedia) uygulamalarını rahatlıkla çalıştırabilir. En az pentium tabanlı, 32 Mbyte RAM ve 2 GB sabit diske sahip makine yardımıyla ticari olarak satılan çoklu ortam uygulamaları kullanılabilir. Linux, hemen her türlü ses kartını desteklediğinden ses dosyalarının, workman ve cdplayer gibi programlar yardımıyla kolayca çalınması mümkün olur. MIDI editörleri ve bir sentezleyici ile kendi müzik stüdyonuzu kurabilirsiniz.

Mühendislik yazılımları arasında gnuplot (grafiksel veri analiz yazılımı), xspread ve xfractint (fraktal yaratma programı) sayılabilir.

Ayrıca Doom, Quake, Abuse, Xtetris, FreeCiv, Imaze vb. onlarca oyun Linux’da oynanabilir.

1.6.3 Grafik Arabirimi (X Window Arabirimi)

Linux işletim sistemi altında X Window sistemiyle Windows altındaki gibi grafik arabirimiyle birlikte çalışabilinir. Windows ile uğraşan herkes X Window’a geçebilir. X ile ekranda aynı anda birden fazla pencere açılabilir (20 kadar pencere denetleyicisi vardır), fare yardımıyla birden fazla uygulama aynı anda kontrol edilebilir.

Pek çok uygulamanın (özellikle internet tabanlı) X üzerinde çalışan sürümleri vardır. Bu sayede metin tabanlı ekrana (vt100) dönmeden her işinizi X yardımıyla tamamlayabilme şansınız olur. Bu sayede Linux bir iş istasyonu görünümüne ve kullanışlılığına sahip olacaktır.

X pencere denetleyici (Window Manager-wm) kullanıcı ile X arasında bekler ve klavyeyle fareden emirleri ekranda yerine getirir. Bu emirler, pencerelerin açılması, kapatılması ve yerlerinin değiştirilmesi gibi komutlardır. Sıkça kullanılan pencere denetleyicileri fvwm, twm ve olwm’dir